Rutynowa kontrola czyli samokontrola
Badanie stężenia glukozy we krwi jest podobne do pomiaru ilości paliwa w samochodzie. Różnica jest tylko taka, że należy śledzić nie tylko zużycie paliwa (cukru), ale również jego nadmiernie wysoki poziom.
Polecamy wykonanie raz na jeden lub dwa tygodnie dobowego profilu stężenia glukozy. Należy mierzyć stężenie glukozy we krwi przed i 1,5-2 godziny po każdym posiłku (włączając w to wieczorny posiłek). Badania krwi należy dokonać również pomiędzy godz. 2 i 3 w nocy.
Dobrą metodą jest robienie każdego dnia regularnych badań, które mają charakter rutynowy i umożliwiają ustalenie dziennych dawek insuliny. Testy dodatkowe powinny dawać odpowiedź na specjalne pytania, takie jak: „Czy mamy objawy hipoglikemii“?, „Czy możemy obejść się bez dodatkowego jedzenia w nocy?“, „Jak dużą dawkę insuliny należy rano podać?“. Wykonywanie testów, a następnie nie reagowanie na ich wyniki jest działaniem bezwartościowym.
Kiedy należy wykonywać testy?
W celu prowadzenia właściwej kontroli cukrzycy, konieczne jest wykonanie dwóch, czasami 4. Badań stężenia glukozy we krwi dziennie. Umożliwia to ustalenie codziennych dawek insuliny. Większa ilość testów wymagana jest w przypadku zmiany diety lub innych codziennych zachowań. Po dobrym rozpoznaniu zapotrzebowania organizmu na insulinę w różnych sytuacjach życiowych, można pozwolić sobie na wykonywanie trochę mniejszej ilości testów. W okresach, gdy zapotrzebowanie na insulinę ulega zmianie, np. podczas stresu, infekcji, uczestnictwa w zajęciach sportowych, lub gdy udajemy się na przyjęcie, musimy wykonywać testy z większą częstotliwością. Wtedy dobrze jest wykonać badanie glukozy we krwi przed każdym posiłkiem i jeżeli jest to potrzebne, zmienić odpowiednio dawkę insuliny. By zobaczyć, jaki wpływ na stężenie glukozy we krwi mają „szybko wchłaniane“ węglowodany (jak cukierki), należy wykonać test około 30 minut po ich spożyciu. W przypadku wolniej wchłanianych węglowodanów, jak czekolada lub lody, test należy wykonać po 1-1,5 godziny po ich spożyciu. Gdy spożywane są równocześnie węglowodany szybko i wolniej wchłaniane, to test należy wykonać w 1,5-2 godziny po zakończeniu posiłku.
Wykonywanie jednego badania
Gdy stosuje się metodę wielokrotnych wstrzyknięć trzeba wówczas wykonywać testy na poziom glikemii przed wieczornym posiłkiem. Zadaniem tego testu jest ustalenie, jaka dawka insuliny jest potrzebna lub jak dużo należy zjeść, by przed rozpoczęciem nocy uzyskać właściwe stężenie glukozy we krwi. Można również taki test wykonać wieczorem przed podaniem insuliny, przed snem i jeżeli jego wyniki będą na to wskazywały, wówczas zmodyfikować odpowiednio dawkę insuliny lub podać coś dodatkowego do zjedzenia.
Wykonywanie dwóch badań dziennie
Jeden test wykonaj zgodnie z tym, co napisano powyżej, a drugi rano umożliwiając ustalenie wysokości dawki insuliny podawanej przed śniadaniem.
Dobre czy złe wyniki?
Powszechnie mówi się o normalnym odczycie poziomu glukozy we krwi jako o „dobrym wyniku“, a o wysokim odczycie jako „złym“. Wysoki poziom glikemii brzmi bardziej neutralnie i jest bardziej poprawnym terminem. Wyniki testów są tylko pewną informacją. W zdrowym organizmie stężenie glukozy we krwi regulowane jest w ściśle określonych granicach (normalnie pomiędzy 3.3 i 7 mmol/l, 60 – 125 mg/dl) pomimo, że ilość i jakość naszego pokarmu jest bardzo różnorodna glikemii wynosi zwykle poniżej 5.6 mmol/l (100 mg/dl). Wyższe wartości świadczą o tym, że osoba ma upośledzoną tolerancję glukozy. Stężenie glukozy na czczo wyższe niż 6.7 mmol/l (120 mg/dl – krew żylna lub krew z naczyń włosowatych) albo w stanie nie na czczo poziom glukozy wyższy niż 11.1 mmol/l (200 mg/dl) dla krwi z naczyń włosowatych (10.0 mmol/l, 180 mg/dl) dla krwi żylnej, wskazują że osoba jest chora na cukrzycę.
Od 1998 r. kryteria określające cukrzycę zostały zmienione i odpowiadają poziomowi glukozy na czczo od 6.1 mmol/l (110 mg/dl). Jest to odpowiednik poziomu glikemii w plazmie na czczo powyżej 7.0 mmol/l (126 mg/dl). Dla młodszych osób 5.6 mmol/l (100 mg/dl) stanowi górna granice stężenia glukozy we krwi na czczo. Niektórzy nie maja zaufania do pomiarów dokonywanych przez pacjentów w celu zdiagnozowania cukrzycy. Czasami krewni i przyjaciele chcą spróbować zmierzyć swój poziom glukozy na Twoim glukometrze. Zachęcaj ich do zrobienia testu. Gdy odczytany poziom glikemii jest wysoki, nie powinno się mówić, że dana osoba „prawdopodobnie ma cukrzycę“. Zamiast tego należy zaproponować tej osobie, by zbadała sobie poziom glukozy we krwi na czczo, będąc u lekarza.
Glukoza we krwi
Gdy wykonujesz badanie krwi wówczas uzyskany wynik odzwierciedla aktualne stężenie glukozy. Jednak stężenie glukozy może szybko ulegać zmianie, dlatego następne wyniki uzyskane po 15 do 30 minutach mogą się znacznie różnić od poprzednich. Zawsze kontroluj poziom glikemii, gdy źle się czujesz, tak by jedząc coś dodatkowego zapobiec hipoglikemii. Jest to szczególnie istotne dla osób z niedawno ujawnioną cukrzycą, które nie zdążyły jeszcze poznać wszystkich objawów hipoglikemii. Z biegiem czasu zdobędą większe doświadczenie w rozpoznawaniu własnych objawów hipoglikemii. Znacznie trudniej jest rozpoznać objawy wysokiego stężenia glukozy we krwi. Wiele nastolatków usiłuje jednak poznać reakcje swojego organizmu na wysoki poziom glikemii. Zawsze staraj się odgadnąć stężenie glukozy we krwi zanim wykonasz test, a także ocenić reakcje swojego organizmu tak na niski, jaki wysoki poziom glikemii.
Jak należy wykonywać badania krwi?
Umyj ręce mydłem i wodą zanim wykonasz badanie. Pomijając względy higieny na Twoich palcach może znajdować się cukier (np. z pastylek glukozy), co spowoduje fałszywy odczyt stężenia glukozy. Gdy Twoje palce są zimne, to stosuj do mycia ciepłą wodę. Nie używaj alkoholu do czyszczenia rąk, gdyż niepotrzebnie wysusza on twoja skórę. Ryzyko powstania zakażenia przy nakłuciu palca jest minímalne.
Dostępnych ogólnie jest wiele różnych przyrządów do pobierania krwi do badań stężenia glukozy. W kilku z nich można nastawiać głębokość kłucia. Duża różnorodność tych przyrządów pozwala indywidualnie dobrać najlepsze dla siebie rozwiązanie. Obecnie dostępne są nożyki, które nie wymagają stosowania oddzielnego urządzenia. Z punktu widzenia higieny można używać ten sam nożyk do wszystkich dziennych oznaczeń, pod warunkiem że palce są czyste. Boki opuszek są mniej wrażliwe na ból i nie tak bardzo narażone na dotykanie. Nie nakłuwaj kciuków i prawego palca wskazującego (lub lewego, jeżeli jesteś leworęczny). Czasami odczuwasz ból po nakłuciu i masz trudności w posługiwaniu się tymi palcami.
„Cukrzyca typu 1.“ – Ragnar Hanas – przedruk za zezwoleniem autora.
